หลักสูตรประสบการณ์

หลักสูตรประสบการณ์

            หลักสูตรกิจกรรมหรือประสบการณ์    (Activity or Experience Curriculum)

เป็นหลักสูตรที่เกิดขึ้นเพื่อแก้ไขการเรียนรู้แบบครูเป็นศูนย์กลาง โดยมิได้คำนึงถึงความต้องการและความสนใจของผู้เรียน มาเป็นหลักสูตรที่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้แสดงออกด้วยการลงมือกระทำ ลงมือวางแผน เพื่อได้รับประสบการณ์อันเกิดจากการแก้ปัญหาต่างๆ ด้วยตนเอง โดยมีแนวคิด ลักษณะข้อดีและข้อจำกัดของหลักสูตรรูปแบบนี้ ดังนี้(วิโรจน์ วัฒนานิมิตกูล, 2548:25-27)

1.แนวคิดของหลักสูตรกิจกรรม

หลักสูตรกิจกรรมเป็นหลักสูตรที่ได้รับอิทธิพลและแนวคิดมาจากปรัชญาการศึกษา

พิพัฒนาการนิยม (Progressivism) ของจอห์น ดิวอี้ ที่มีความเชื่อว่าการเรียนรู้จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อผู้เรียนได้มีส่วนร่วมในการปฏิบัติกิจกรรมอย่างใดอย่างหนึ่ง และจากการที่ได้กระทำกิจกรรมนี้จะเป็นประสบการณ์ของผู้เรียนที่จะช่วยให้ผู้เรียนเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมได้หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งเป็นการเรียนรู้ด้วยการกระทำ(Learning by Doing) จะเห็นได้ว่ากิจกรรมและประสบการณ์เป็นสิ่งจำเป็นที่จะทำให้เกิดการเรียนรู้ขึ้นได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระดับประถมศึกษาหลักสูตรที่ยึดกิจกรรมหรือประสบการณ์ของผู้เรียนเป็นหลักจึงเกิดขึ้น

จอห์น ดิวอี้

2.ลักษณะของหลักสูตรกิจกรรม

จากแนวคิดในการจัดหลักสูตรกิจกรรมดังได้กล่าวแล้วว่า หลักสูตรแบบนี้ยึด

หลักการที่ว่า มนุษย์เรียนรู้จากประสบการณ์ เรียนรู้จากการกระทำได้ด้วยตนเอง และการเรียนรู้ที่มีความหมายที่เน้นการเรียนจากประสบการณ์ที่เป็นจริงในชีวิต ซึ่งสามารถสรุปลักษณะของหลักสูตรกิจกรรมได้ ดังนี้

            2.1หลักสูตรกิจกรรม ให้ความสำคัญต่อการศึกษาว่าเป็นกระบวนการที่ต่อเนื่องของชีวิตเป็นความงอกงามของแต่ละบุคคลที่สอดคล้องกลมกลืนกับสิ่งแวดล้อมของเขา

            2.2เป็นหลักสูตรที่เน้นพัฒนาการของผู้เรียนทุกด้าน ทั้งด้านร่างกาย สังคมอารมณ์ และสติปัญญาไปพร้อมๆ กัน โดยคำนึงถึงความสามารถ ความถนัดและความสนใจของผู้เรียนเป็นสำคัญ

            2.3เป็นหลักสูตรที่จัดเนื้อหาวิชา โดยคำนึงถึงความสอดคล้องกับประสบการณ์ เน้นกิจกรรมในการเรียนรู้และประสบการณ์จริง

            2.4การจัดการเรียนการสอนยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง คำนึงถึงความแตกต่าง

ระหว่างบุคคล โดยมุ่งให้ผู้เรียนสามารถแก้ปัญหาได้ โดยเน้นการเรียนแบบ Active Learning มีการให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการวางแผนการเรียนกิจกรรมการเรียน การสอน รวมทั้งการประเมินผลการเรียน

3.ข้อดีของหลักสูตรกิจกรรม หลักสูตรกิจกรรมมีข้อดีดังนี้

            3.1ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ตรง และเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง

            3.2ผู้เรียนได้มีส่วนร่วมในการวางแผนการเรียนและเลือกกิจกรรมการเรียนรู้

            3.3สอดคล้องกับความต้องการ ความถนัด ความสามารถ รวมทั้งความ

สนใจของผู้เรียน

3.4ผู้เรียนได้มีโอกาสทำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิด ก่อให้เกิดพัฒนาการทางสังคม

3.5ผู้เรียนได้นำความรู้ไปใช้ในชีวิตประจำวัน และส่งเสริม

ประชาธิปไตย

4.ข้อจำกัดของหลักสูตรกิจกรรม   หลักสูตรกิจกรรมมีข้อจำกัดดังนี้

4.1เป็นหลักสูตรที่ต้องอาศัยความพร้อมทางด้านสภาพห้องเรียน วัสดุ อุปกรณ์ ฯลฯ

ที่ครบถ้วนมิฉะนั้นจะไม่ประสบผลสำเร็จ

4.2การจัดเนื้อหาวิชาที่จะให้สอดคล้องกับประสบการณ์ของผู้เรียนนั้นกระทำ

ได้ยาก ทั้งนี้เนื่องจากผู้เรียนเมื่ออายุมากขึ้นย่อมมีประสบการณ์ต่างๆ มากขึ้นด้วย ดังนั้น หลักสูตรในรูปแบบนี้จึงเหมาะส าหรับจัดในระดับประถมศึกษามากกว่าระดับสูงขึ้นไป

5. ปัญหาของหลักสูตรประสบการณ์

              ดังได้กล่าวแล้วว่าหลักสูตรประสบการณ์อาศัยความสนใจของผู้เรียนเป็นหลัก  ในการจัดเนื้อหาและกิจกรรมการเรียนการสอน  ดังนั้นจึงสร้างปัญหาแก่ผู้ใช้หลักสูตรอย่างมาก  ที่สำคัญคือ

              1. ปัญหาการกำหนดวิชาในหลักสูตร  หลักสูตรประสบการณ์นำเอาแนวความคิดใหม่มาใช้  คือแทนที่จะคิดในรูปแบบของวิชาอย่างหลักสูตรรายวิชา  กลับมองความสนใจปัจจุบันของผู้เรียนเป็นหลัก  เมื่อเป็นดังนี้จึงเกิดปัญหาว่าผู้เรียนจะได้เรียนอะไร  การกำหนดเนื้อหาย่อมทำได้ยาก  ประสบการณ์ที่จัดให้ตามความสนใจอาจไม่ใช่ประสบการณ์ขั้นพื้นฐานที่จำเป็นก็ได้นอกจากนี้การที่ยึดความสนใจเป็นหลักอาจเกิดปัญหาเรื่องความต่อเนื่องของประสบการณ์รวมทั้งความต่อเนื่องของเนื้อหาวิชาที่เรียนด้วย  ปัญหาที่สำคัญอีกปัญหาหนึ่งก็คือ  ครูหรือผู้สอนอาจเผลอนำเอาความสนใจของตนมาสรุปว่า  เป็นความสนใจของผู้เรียน  ถ้าหากเป็นดังว่าก็เท่ากับได้ทำลายหลักการของหลักสูตรนี้โดยสิ้นเชิง

              2. ปัญหาการจัดแบ่งวิชาเรียนในชั้นต่างๆ ในการจัดแบ่งเนื้อหาในชั้นต่างๆ หลักสูตรประสบการณ์ใช้หลักเดียวกันกับหลักสูตรรายวิชา คือพิจารณาจากวุฒิภาวะ  ประสบการณ์เดิม  เนื้อหาวิชาที่เรียนมาแล้ว  ความสมใจประโยชน์และความยากง่ายของเนื้อหา  ข้อแตกต่างมีว่าหลักสูตรประสบการณ์ไม่ได้คิดเพียงการนำเอาเนื้อหาวิชามาเรียนลำดับกันเท่านั้น  แต่จะพิจารณาด้วยว่าเนื้อหาอะไรที่ผู้เรียนจะเรียนได้ดีที่สุดและรวดเร็วที่สุด  ปัญหานี้ยังหาคำตอบที่พอใจไม่ได้

              แรกทีเดียวก็เข้าใจกันว่า การจัดแบ่งวิชาในชั้นต่างๆ  ตามแนวคิดของคิดของหลักสูตรประสบการณ์ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร  เพราะตราบใดที่ผู้สอนและผู้เรียนมีอิสรเสรีในการเลือกกิจกรรมด้วยตัวเองแล้วปัญหาก็ไม่น่าจะเกิดขึ้น  ครั้นเมื่อลงมือปฏิบัติจริงกลับปรากฏว่ามีปัญหามาก เป็นต้นว่า  ไม่สามารถสร้างความต่อเนื่องของเนื้อหาวิชาระหว่างชั้นเรียนได้และบางทีก็มีการจัดกิจกรรมซ้ำๆ กันทุกปี  ได้มีการแก้ไขโดยการจัดทำตารางสอนของแต่ละปีขึ้นแต่ก็ไม่ได้ผล  เพราะตารางสอนเหล่านั้นเป็นเรื่องของเก่าไม่ได้ชี้ชัดลงไปว่าในปีใหม่ควรทำอะไรกัน